Βιβλια

Στο τολμηρό δοκίμιό της, η Γαλλίδα εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος Νατάσα Πολονύ ξεκινά από μια διαπίστωση. Στις μέρες μας πολλοί προοδευτικοί αριστεροί και φιλελεύθεροι δεξιοί έχουν ταυτόσημες απόψεις για την εκπαίδευση, οι οποίες συνιστούν πλέον τη βάση της εκπαιδευτικής πολιτικής των περισσοτέρων κυβερνήσεων τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς. Οι απόψεις αυτές, θαυμάζοντας τους νέους, διακηρύσσοντας την πίστη τους στο καινούργιο και το μοντέρνο, προπαγανδίζοντας την κινητικότητα και λατρεύοντας το εφήμερο, υπηρετούν μια χρησιμοθηρική και οικονομικίστικη ιδεολογία.
Η ιδεολογία αυτή στερεί τους νέους από την πολύτιμη κληρονομιά που συγκροτούσαν τα κλασικά γράμματα, η μέριμνα για τη λογική και τη γλώσσα, η επαφή με τα σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα, αλλά και οι αφηγήσεις, οι αξίες, οι κώδικες που δημιούργησαν τον πολιτισμό μας και που μεταδίδονταν από τις παλιότερες γενιές.
Το αποτέλεσμα είναι, ότι ενώ δεν θίγονται οι ελίτ, τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα καταδικάζονται σε πολιτιστική υστέρηση η οποία αποδυναμώνει τη δημοκρατία, παραβιάζει την αρχή της ισότητας, απειλεί την κοινωνική και οικονομική συνοχή και περιορίζει την ανέλιξή τους.

Παρά την επίσημη προπαγάνδα είναι πια δύσκολο να αποσιωπάται σήμερα η παρακμή της κριτικής διάνοιας και του νοήματος της γλώσσας στην οποία οδήγησαν οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις εδώ και τριάντα χρόνια, μεταρρυθμίσεις που επέβαλε η άρχουσα τάξη και οι υποτιθέμενοι ειδήμονες των “επιστημών της εκπαίδευσης”. Το ευρύ κοινό ωστόσο δεν βλέπει σ’ αυτή την παρακμή παρά μιαν απλή αποτυχία των μεταρρυθμίσεων που έχουν επιβληθεί. Πολύ λίγο του περνά από το μυαλό η ιδέα ότι αυτά τα αποτελέσματα παρακμής βαθμιαία αποτέλεσαν την πρωταρχική λειτουργία των ίδιων των μεταρρυθμίσεων κι ότι πέτυχαν τον πραγματικό τους στόχο: τη διαμόρφωση ατόμων που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στρατολογούνται στον μεγάλο παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο του 21ου αιώνα. Η υπόθεση αυτή, που μερικοί θα τη θεωρήσουν απίθανη, θέτει δυό ερωτήματα:
Ποια παράδοξη λογική ωθεί τις σύγχρονες κοινωνίες, ύστερα από ένα ορισμένο όριο ανάπτυξης, να καταστρέφουν τα πλέον χειραφετητικά κεκτημένα της ίδιας της νεωτερικότητας;
Ποια μυστηριώδης και επαναλαμβανόμενη σύμπτωση κάνει πάντοτε τις πολιτιστικές επαναστάσεις που επιτέλεσε η Αριστερά να είναι εκείνες που επιτρέπουν στον σύγχρονο καπιταλισμό να επιχειρεί τα πιο μεγάλα άλματα προς τα μπρος;